آشنایی با انواع خیارات قانونی

^{_{انواع خیارات قانونی}}

در خصوص معاملات به‌ خصوص عقد بیع (خرید و فروش) یا اجاره که در آن قراردادهای کتبی بین طرفین نوشته و امضا می‌شود، چند «خیار» وجود دارد که در قانون مدنی به‌طور صریح به آنها اشاره شده است.

_{^{خیار مجلس}}

اولین خیار، خیار مجلس است. یعنی تا زمانی که طرفین در بنگاه یا محل توافق حضور دارند، حق دارند از معامله پشیمان شده و از آن رجوع کنند.

_{^{خیار حیوان}}

دومین خیار، که فقط مربوط به خرید و فروش حیوانات است، به «خیار حیوان» معروف است و براساس آن، خریدار حیوان می‌تواند ظرف سه روز از خرید خود پشیمان شده و حیوان را به فروشنده پس بدهد و پول پرداختی را بگیرد.

_{^{خیار شرط}}

سومین خیار، «خیار شرط» است. این نوع خیار اغلب در متن قرارداد ذکر می‌شود و به یکی از طرفین، یا هر دو یا شخص ثالثی اجازه می‌دهد تا ظرف مدت مشخصی از معامله رجوع کرده و معامله را برهم بزند. در معاملات مسکن یا خرید پوشاک، عرف بر این است که تا 24 ساعت به خریدار این حق داده می‌شود تا از خرید منصرف شده و با رجوع به فروشنده، پول پرداختی را پس بگیرد.

_{^{خیار تأخیر ثمن}}

چهارمین خیار، «خیار تأخیر ثمن» است و اگر ظرف سه روز در معاملات نقدی، خریدار ثمن یا همان ما به ازای معامله را پرداخت نکند، در این صورت فروشنده می‌تواند از معامله پشیمان شده و از تحویل کالا به خریدار امتناع کند.

_{^{خیار رویت و تخلف وصف}}

پنجمین خیار، «خیار رویت و تخلف وصف» است و اگر کالایی که فروشنده نشان داده با کالایی که به خریدار تحویل داده، متفاوت باشد، در این صورت، مشتری می‌تواند به این نوع از خیار استناد کند و معامله را فسخ کند.

_{^{خیار تخلف از شرط (صفت - فعل - نتیجه)}}

«خیار تخلف از شرط»، ششمین مورد از خیارات است که در قانون به آن اشاره شده و براساس آن اگر در قرارداد شرط انجام کاری یا وجود صفتی یا حصول نتیجه ای شرط شده باشد. برای مثال، اجاره‌ دهنده تعهد کرده خانه را رنگ‌آمیزی و سپس به مستاجر تحویل دهد یا مثلا فروشنده بگوید اگر خانه من را بخری موتورسیکلت من هم برای تو باشد (هبه یا صلح) ولی بعدا معلوم شود که او اصلا مالک موتورسیکلت نبوده یا در فروش حیوان شرط شود که مثلا زیر یکسال است و کاملا جوان ولی معلوم شود در دسته بندی حیوانات پیر از نوع خود قرار می گیرد.

در هر حال در صورتی که از صفت شرط شده در قرارداد یا فعلی که قرار شده یکی از طرفین  انجام دهد یا نتیجه مورد انتظار و موضوع شرط حاصل نشود ، برای مشروط له خیار فسخ قرارداد بدلیل تخلف از شرط حاصل می شود.

_{^{خیار تدلیس}}

«خیار تدلیس» یا به عبارت ساده‌تر «بزک کردن فریبنده» نوع دیگری از خیارات است. برای مثال اگر فردی خودرویی را به حساب این‌که کم‌کارکرده است، خریداری کند و بعد مشخص شود که فروشنده با دستکاری کیلومترشمار، خریدار را فریب داده، در این صورت خریدار می‌تواند به خیار تدلیس اشاره کند و معامله را برهم بزند.

_{^{خیار عیب و خیار غبن}}

اما مهم‌ترین خیارات، «خیار عیب» و «خیار غبن» است. اگر کالا یا منزل خریداری شده دارای عیب بزرگی باشد که هنگام معامله خریدار از آن بی‌اطلاع بوده یا قیمت معامله به گونه‌ای باشد که خریدار یا فروشنده «ضرر فاحشی» کنند، در این صورت می‌توانند با استناد به این خیارات عقد را به‌هم بزنند.