امکان گرفتن مهریه از دیه همسر فوت شده

_{^{پاسخ – آیا زن می تواند مهریه را از دیه فوت شوهرش بگیرد ؟}}

• در اینکه دیه مانند سایر ترکه به تمام وارثان می رسد یا اختصاص به وارثان خاص دارد قانون مدنی حکمی بیان نکرده است اما تبصره ماده ۴۵۲ قانون مجازات اسلامی به پیروی از فقه حکمی دارد که ورثه مقتول به جز بستگان مادری همگی ارث خواهند برد پس با توجه به ظاهر ماده تمام خویشان نسبی و سببی مقتول از دیه ارث می برند اما خویشان مادری متوفی از دیه محرومند منظور از خویشان مادری در طبقه دوم کلاله (خواهر برادر امی و فرزندان) و اجداد امی است و در طبقه سوم اخوال و اولاد آنهاست .
• همچنین زوج و زوجه نیز با توجه به قواعد کلی باب ارث که در کنار تمامی طبقات سهام مفروض دارند یعنی سهام آنها مشخص است فقط سهم ادنی یا اعلی خود را می برند؛ فقط به جهت بیم تبانی با مقتول، زوج یا زوجه حق قصاص ندارند (ماده ۳۵۱ قانون مجازات اسلامی).
• زوج نیز به عنوان متعهد به پرداخت مهریه مکلف تمام مهریه را به مجرد عقد به زوجه پرداخت کند و حتی فوت زوج نیز او را بری الذمه از پرداخت مهریه نمی کند و زوجه می تواند از ماترک اموال متوفی مهریه خود را مطالبه کند و هیچکس نیز به جز خوده زوج مدیون تلقی نخواهد شد
• حقوق و دیونی که به ترکه متوفی تعلق می گیرد باید از اموال مورث ادا شود و پس از ادای دیون و حقوق مزبور وارثان ترکه خالص را به ارث می برند.
• بنابراین دیون و تعهدات متوفی به ذمه ورثه منتقل نمی شود و آنها مسولیتی در قبال دیون میت ندارند بلکه این بدهی ها و تعهدات باید از اموال مورث پرداخت شود افزون بر حکم ماده ۸۶۹ قانون مدنی ، ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی نیز به صراحت این حکم را اعلام می کند. 

^{_{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص گرفتن مهریه از دیه همسر فوت شده}}

♦  قواعد مربوط به دیه که در ماده ۴۵۲ قانون مجازات اسلامی بیان شد و به تبع آن فقط اقوام نسبی و سببی پدری از آن مبلغ ارث خواهند برد و زوج و زوجه نیز بر طبق سهام مفروض خود از آن ارث می برند.
♦  اما باید توجه داشت که در بحث پرداخت مهریه متعهد و مدیون اصلی در پرداخت مبلغ مهریه فقط شوهر است نه بستگان شوهر و این دین به وارث او انتقال نمی یابد و اگر زوج فوت کند صرفا با استعلام از اموال و دارایی های او و توقیف آن است که می توان مهریه را وصول کرد و ربطی به پدر و مادر زوج ندارد و آنها مسئول پرداخت مبلغ مهریه نیستند.

♦  پس همسر برادر شما از اصل دیه به مقدار یک هشتم یا یک چهارم (در صورت نداشتن فرزند) از دیه و سایر اموال ارث خواهد برد و مهریه او نیز به طور جداگانه از دیه و ماترک او قابل وصول است.به عبارت دیگر اگر متوفی هیچ مالی نداشته باشد دیه او اول صرف پرداخت بدهی او می شود و در نهایت اگر چیزی باقی ماند بین ورثه مطابق ماده 452 قانون مجازات اسلامی تقسیم می شود.

♦ نکته : به نظر می رسد این حکم با آنچه در مورد دیه توصیف می شود منافات داشته باشد چرا که اصولاً دیه بعد از فوت فرد و به نفع اولیای دم مستقر می شود و داخل در دارایی متوفی نیست و از ابتدا به نفع دارایی وراث شکل می گیرد و از نظر منطقی نمی توان ربطی بین آن و طلبکاران متوفی قائل بود.مضافاً اینکه در توصیف و توجیه ماهیت دیه گفته شده است در جهت جبران خسارات معنوی وارده به اولیای دم است.

_{^{مستندات قانونی - مطالبه مهریه از دیه شوهر}}

ماده ۴۵۲ قانون مجازات اسلامی
دیه، حسب مورد حق شخصی مجنی‌علیه یا ولی دم است و احکام و آثار مسوولیت مدنی یا ضمان را دارد. ذمه مرتکب جز با پرداخت دیه، مصالحه، ابراء و تهاتر، بری نمی‌گردد.
تبصره - ورثه مقتول به جز بستگان مادری به نسبت سهم الارث از دیه مقتول نیز ارث میبرند.

ماده ۳۵۱ قانون مجازات اسلامی
ولی دم، همان ورثه مقتول است به جز زوج یا زوجه او که حق قصاص ندارد.

ماده ۸۶۹ قانون مدنی
حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق میگیرد و باید قبل از تقسیم آن اداء شود ازقرار ذیل است:
۱) قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است.
۲) دیون و واجبات مالی متوفی.
۳) وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها.

ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی
ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند و اگر ترکه برای اداء تمام دیون کافی نباشد ترکه مابین تمام بستانکاران به‌ نسبت طلب آنها تقسیم می‌شود مگر اینکه آن را بدون شرط قبول کرده باشند که در این صورت مطابق ماده ۲۴۶ مسئول خواهند بود.
‌در موقع تقسیم دیونی که به موجب قوانین دارای حق تقدم و رجحان هستند رعایت خواهد شد بستانکاران زیر هر یک به ترتیب حق تقدم بر دیگران‌دارند:
‌طبقه اول
‌الف- حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت.
ب- حقوق خدمتگذاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت.
ج- دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای مدت سه ماه قبل از فوت.
‌طبقه دوم
‌طلب اشخاصی که مال آنها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده نسبت به میزانی که متوفی از جهت ولایت و یا قیمومت مدیون شده‌ است.
‌این نوع طلب در صورتی دارای حق تقدم خواهد بود که موت در دوره قیمومت یا ولایت و یا در ظرف یک سال بعد از آن واقع شده باشد.
‌طبقه سوم
‌طلب پزشک و داروفروش و مطالباتی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است.
‌طبقه چهارم
‌الف- نفقه زن مطابق ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی.
ب- مهریه زن تا میزان ده هزار ریال.
‌طبقه پنجم
‌سایر بستانکاران.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما