امکان رجوع از هبه پس از تصرف حقوقی و انتقال

_{^{پاسخ – آیا پس از انتقال مال توسط متهب امکان رجوع از هبه وجود دارد ؟}}

• عقد هبه عقدی است که به موجب آن احد طرفین عین موهوبه را به تملیک طرف دیگر در می آورد.
• هبه از حیث لغوی به معنای بخشش است و از لحاظ لغوی معنی اصطلاحی بخشش و تملیک بلاعوض را دارد و عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجانا به شخص دیگری تملیک می کند. واهب به عنوان طرف ایجاب کننده و متهب طرف قبول کننده مورد هبه است. 
• عقد هبه از عقود جایز محسوب می شود و طرفین این عقد می توانند هر موقع که از انعقاد عقد پشیمان شدند به عین موهوبه رجوع کنند و مال را استرداد کند؛ اما در مواردی که ممکن است طرفین به تراضی عقد را غیر قابل رجوع کنند یا اینکه عقد مشمول موارد ماده ۸۰۳ قانون مدنی قرار بگیرد که عقد خودکار غیر قابل رجوع خواهد شد و واهب دیگر حق رجوع به عین موهوبه را ندارد.
• ماده ۷۹۸ قانون مدنی قبض را شرط صحت عقد هبه می داند و بدون قبض عقد هبه صحیح نمی باشد . قبض یعنی به تصرف و در اختیار قرار دادن عین موهوبه به متهب ؛ وکیل یا نماینده قانونی متهب نیز می توانند عین موهوبه را قبض کنند و شخصیت متهب در قبض شرط نیست.

۱- در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
۲- در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
۳- در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهراً مثل اینکه عین موهوبه برهن داده شود.
۴- در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.

• قانون مدنی در موارد استثناء به زوجین تسری نداده است چه بسا اینکه پاره ای از فقها نظر به این داشته اند که اگر زوجین نیز در مقام واهب و متهب باشند نیز هبه غیرقابل رجوع است

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص رجوع از هبه بعد از تصرف و انتقال}}

♦  عدم قابلیت رجوع به دلیل خارج شدن عین موهوبه از ملکیت متهب موضوع اصلی بحث ماست. که در بند سوم ماده 803 قانون مدنی که موارد عدم رجوع به عین موهوبه را بیان کرده است، اشاره شده است. در عقد هبه با بقا عین موهوبه در ید متهب (عروس)، واهب (شما) حق رجوع دارد. در صورت خروج ملکیت از ید عروس شما و انتقال به شخص دیگر خواه در نتیجه یک عمل ارادی مانند قرارداد بیع یا رهن خواه به صورت قهری مانند حجر به واسطه فلس (ورشکستگی) یا فوت متهب که باعث انتقال به واسطه توارث به وراث خواهد شد، دیگر امکان رجوع به آپارتمان میسر نخواهد بود. 
♦  البته یک فرض وجود خواهد داشت و آن هم این است که عروس شما عین موهوبه را قبض نکرده باشد.(قبض به معنای به تصرف در آمدن است که در هر مالی معنای عرفی خود را دارد مانند آپارتمان که تصرف معنای سکونت را دارد یا خودرو که معنای رانندگی و استفاده در جابجایی دارد.) اگر قبض صورت نگرفته باشد اصلا عقدی وجود ندارد همانطور که ماده 798 قانون مدنی در این زمینه بیان دارد. 
♦  بهتر است در این مسئله ابعاد بیشتری روشن شود تا مشخص شود که آیا امکان استرداد آپارتمان وجود دارد یا خیر؛ اگر قبض انجام نشده باشد شما میتوانید دادخواست ابطال قرارداد دومی را تنظیم کنید به دلیل مستحق للغیر درآمدن مورد معامله.

_{^{مستندات قانونی - رجوع از هبه بعد از تصرف حقوقی}}

ماده 795 قانون مدنی

هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجانا به کس دیگری تملیک می کند تملیک کننده واهب طرف دیگر را متهب ،مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می گویند.

ماده 798 قانون مدنی

هبه واقع نمی شود مگر با قبول و قبض متهب اعم از اینکه مباشر قبض خود متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ندارد.

ماده 803 قانون مدنی

بعد از قبض نیز واهب می تواند با بقاع عین موهوبه ازهبه رجوع مگردرمواردذیل:

1) در صورتی که متهب پدریامادر اولاد واهب باشد.
 2) در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
 3) در صورتی که عین موهوبه ازملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهرا مثل اینکه متهب به واسطه فلس محجور شود خواه اختیارا مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شود.
 4) در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما